toren Oostelbeers

De Oude Toren – Vragen, vragen, vragen

Vandaag waren er zo’n 200 mensen op de been om te protesteren tegen de plannen van de gemeente Oirschot voor De Oude Toren in Oostelbeers. Je vraagt je af of deze mensen eigenlijk wel een punt hebben?

Het college van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Oirschot heeft voor dit plan namelijk vergunning verleend (Week 8, 23 februari 2021 | Gemeente Oirschot), allerlei organisaties zijn betrokken bij de totstandkoming (Herinrichting Oude Toren | Gemeente Oirschot) en de gemeenteraad – zo horen we- was unaniem voor. Dat lijkt toch een uitgemaakte zaak.

Toch komen er een paar vragen bij me op.

Wat is het plan?
Wat is het plan eigenlijk? Het valt niet mee, om dat te achterhalen. Er is een vergunning gepubliceerd maar daarin staat bij de omschrijving alleen: “Realiseren van een fietspad vanaf de Hillestraat naar de ingang van het terrein van de Oude Toren en het herinrichten van het terrein rond de Oude Toren”. Als je meer wilt weten, moet je een afspraak maken om de stukken op het gemeentehuis te komen inzien. Je vraagt je af waarom de plannen niet online in te zien zijn? Of als dat te veel is: tenminste een korte samenvatting?

Zo worden er dus -doelbewust of niet- voor betrokken burgers enorme drempels opgeworpen om zelfs maar op hoofdlijnen  kennis te nemen van het plan. Er is wel een PowerPoint-presentatie beschikbaar waarin de gemeente de plannen toelicht tijdens een informatieavond op 25 maart 2021. Uit deze plannen blijkt onder andere dat er een periscoop bij De Oude Toren wordt geplaatst en dat er 37 bomen gerooid gaan worden. Tijdens deze presentatie zijn er bezwaren geuit en opmerkingen gemaakt, zo valt te lezen op de gemeente site en zo horen we van verschillende organisaties. Je vraagt je af wat de gemeente gedaan heeft met deze opmerkingen? Voor zover wij hebben kunnen vaststellen, is daarover geen terugkoppeling gegeven naar de betrokken organisaties. Is het dan niet vreemd dat er nu zonder meer toch vergunning verleend wordt? Wie waren er eigenlijk bij deze presentatie uitgenodigd? Waarom deze selectie van genodigden?

Is het een goed plan?
In de media lezen we dat verschillende van de betrokken organisaties helemaal niet zo blij zijn met de plannen. Je vraagt je af welke opties de gemeente aan de organisaties heeft voorgelegd? Was er iets te kiezen? Een andere vraag is hoe deze organisaties hun achterban betrokken hebben bij de plannenmakerij? Op welke manier heeft de gemeente zelf initiatieven genomen om burgers te betrekken?

Op Twitter zien we een berekening dat de gemeente met dit plan aan de bomen rondom De Oude Toren een schade aan gaat richten van 450.000 euro. Stel dat er vanwege de periscoop per jaar 1000 toeristen extra komen kijken, en dat de periscoop 10 jaar mee kan. Dan bedraagt de schade per toerist per bezoek dus -alleen al voor de bomen- 45 euro. Eerdere plannen zijn niet doorgegaan; de gemeente stelt daarover: “Daaruit concluderen we dat de investeringskosten afgezet tegen de gebruiksmogelijkheden en het gebruik niet in de juiste verhoudingen staan.“ Die getallen op Twitter kloppen natuurlijk vast niet; maar je vraagt je af welke som de gemeente dan nu heeft gemaakt om de radicale ingrepen te rechtvaardigen? Hoeveel is een extra toeristenbezoekje aan Oostelbeers aan schade aan bomen waard? En heeft de gemeente ook een plan om deze schade te herstellen? Of is schade aan bomen voor de gemeente Oirschot simpelweg helemaal niets waard?

Onderdeel van het plan lijkt ook te zijn dat er (achterstallig) onderhoud wordt gepleegd aan de toren en het groen eromheen. Dat klinkt voor de hand liggend. Maar onderhoud – achterstallig of niet- is toch geen reden voor het plaatsen van een periscoop? Zeker als er voor het goed functioneren van de periscoop tientallen gezonde bomen moeten worden gerooid, is natuurlijk de vraag of het een evenwichtig plan is?

Wat is de rol van de politiek?
Dan zijn er vragen naar de rol van de politiek. Als de gemeente vergunning verleent voor een dergelijk plan, moet dat gebaseerd zijn op instemming van de gemeenteraad. Maar op de website van de gemeente is niets terug te vinden over een dergelijke instemming. Ook navraag bij (oud)raadsleden leert dat er in de periode vanaf 2014 geen specifiek plan voor De Oude Toren op de agenda van de gemeenteraad heeft gestaan en is goedgekeurd. Is er nu dan sprake van eigenmachtig handelen van het College van Burgemeester en Wethouders? Waar baseren zij hun bevoegdheid in dit geval op? Is dit nog steeds gebaseerd op de Samenwerkingsovereenkomst Levende Beerze? Of op gestelde voorwaarden bij provinciale subsidies van vele jaren geleden?

In 2014/2015 werden er enkele raadsvragen gesteld over De Oude Toren (*). De vraag van D66 was destijds: “Onlangs is er een besloten bijeenkomst geweest over de Oude Toren. Om niet met iets onomkeerbaars te worden overvallen wil D66 graag weten wat de status van dit proces is?” In het antwoord aan de gemeenteraad lezen we onder meer het volgende: “Hierna informeren wij u op de gebruikelijke wijze over de definitieve gunning. De toekomstige plannen moeten later in een Bestemmingsplan vastgelegd worden. Uw raad stelt uiteraard dit bestemmingsplan vast.

Daarna is er nog een raadsinformatiebrief met bijlagen uit 2018 (bijlage 2 Ontwikkelingsvoorstel Oude Toren 7-03-18 en (bijlage 3 Verslag van bijeenkomst belevingsconcept Studio Marco Vermeulen). Daarin worden de huidige plannen op hoofdlijnen geschetst.

Ook dit roept weer vele vragen op. Wat is er dan sinds die tijd met de raad gecommuniceerd door het college? Welk bestemmingsplan is er dan sindsdien vastgelegd? En natuurlijk: waarom trekt de gemeenteraad niet aan de bel? Voelt men zich niet gepasseerd?

De moraal van het verhaal
En waarom is dit nu zo’n droevig stemmend verhaal? Alle betrokkenen lijken hetzelfde doel na te streven. Uit liefde voor De Oude Toren wil vrijwel iedereen de plek met haar unieke natuur en cultuur graag behouden. Maar dan komen de verschillen. Is behouden hetzelfde als exact hetzelfde houden, of moet het een attractie worden? Moet het meer belevingswaarde krijgen? Of moet de plek met rust gelaten worden, zodat de tand des tijds er uiteindelijk een ruïne van maakt? Moeten er zo veel mogelijk mensen op af komen, of moet het juist een plek van stilte en rust blijven? Moet de plek toegankelijker gemaakt worden, of juist verscholen blijven?

Men is gaan praten over maatregelen voordat er overeenstemming was over de doelen. Maar praten over oplossingen moet je niet doen als het probleem niet helder is. Dan trek je niet de juiste conclusies. Dat geldt ook voor de Oude Toren. Zonder een duidelijke en gedragen visie op de toekomst van dit oude monument, blijft het steggelen over oplossingen en varianten. Dat is bijzonder jammer. Want één ding is voor niemand een vraag: De Oude Toren verdient onze aandacht en zorg.

(*) Deze oude raadsvragen zijn niet meer op de site van de gemeente te vinden.
De raadsvragen van Piet van Esch dd 22 juli 2014 (archief ZOUT)
De raadsvragen van Frans Timmers, dd 19 nov 2015 (archief ZOUT)

5 thoughts on “De Oude Toren – Vragen, vragen, vragen

  1. Interessante beschouwing over de totstandkoming van deze onbezonnen plannen waarvan zelfs niet bekend is of en wanneer er instemming van de gemeenteraad heeft plaatsgevonden.
    Het doel dit uniek stukje erfgoed en natuur te behouden wordt blijkbaar door alle betrokkenen nagestreefd, maar de vraag is of dit doel moet worden voorbijgestreefd met een “attractief belevingsconcept” dat niet alleen de rust verstoort die bij een historisch rijksmonument hoort maar ook die van de flora (oude eiken- en beukenbomen) en fauna (uilen en vleermuizen) eromheen.
    De tand des tijds hoeft er geen ruïne van te maken als onderhoudssubsidie gebruikt wordt waarvoor die is bedoeld:
    financiële prikkels om te investeren in onderhoud. En dat zorgvuldig te doen op een deskundige manier.

  2. De 37 bomen worden volgens het antwoord bij de omwonenden en belanghebbenden presentatie gerooid omdat men de toren vanaf een afstand weer zichtbaar wil laten zijn. Niet voor de periscoop, die overigens maar 1 kant in kan kijken, richting Westelbeers.
    Je zou dat dan weer af moeten wegen tegen de waarde voor de leefomgeving van de kerkuil en vleermuizen. Misschien is er een tussenweg te bedenken…

  3. het plan is met mysterie omgeven, niemand mocht het eigenlijk weten want er werd niets echt gepubliceerd. Jaren terug ,wellicht meer dan 25 jaar werd alles aan de toren vernield of in brand gestoken. Het gilde mocht het als schietterrein gebruiken en er gebeurde geen wanstaltige dingen meer. maar er waren geen voorzieningen zoals water, riool.en electra. zodoende kon er geen evenement / of verenigingsaccommodatie komen. Een verrijdbare unit bracht iets uitkomst. Ook toneel vereniging keskenoate heeft enkele schitterende toneeluitvoeringen georganiseerd, maar die liepen ook tegen deze moeilijkheden aan. als je de toren een meer publieke functie wil geven zou wellicht eerst hem restaureren en een keuken/toiletvoorziening aanbr, zodat hij meerv door verenigingen kan worden benut. Het gilde wil verhuizen omdat een te realiseren kantine erg duur is. men kan toch beter het gilde wat financieel tegemoet komen zodat er weer een soort bewaker is tegen vandalisme, en de toren krijgt toch een beperkte functie. voor wellicht enkele verenigingen. wellicht zijn er nog vele andere visies. ik doe maar een aantal suggesties..

  4. De raadsinformatie brief : “Ontwikkelingen Oude Toren”
    https://oirschot.bestuurlijkeinformatie.nl/Reports/Document/317694fd-c3ed-495f-9572-c9622b155f92?documentId=8d763f2a-3dbd-43a4-be07-b4d8521c1398

    De gemeente Oirschot antwoordt op vragen van Corine van Overdijk van de VVD naar de besluitvorming rond de Oude Toren
    https://oirschot.bestuurlijkeinformatie.nl/Reports/Item/bb9de52a-23d3-4563-a91d-a7beffa51575

    De gemeentee heeft tevens besloten de werkzaamheden aan de Oude Toren uit te stellen. Zie de Raads Informatie Brief
    https://oirschot.bestuurlijkeinformatie.nl/Reports/Item/3e5e6783-c83f-44f7-a84f-ceca034c0e77

  5. De wethouder pleit voor uitbouw aantal functies/gebruikers Oude Toren. Daarvoor grijpt hij aan de (bestemmingsplan)technische functie ‘recreatie’, ontstaan als legalisatie van gebruik door gilde. Primaire functie is uiteraard erfgoed en archeologie. Planologisch vastgelegd. Maar de toren heeft uiteraard ook een belangrijke natuurfunctie, niet vastgelegd (vooralsnog) planologisch. Kerkuilen zijn steeds meer afhankelijk van particulieren die ruimte willen bieden met een nestkast. Plekken waar dat kan in bijvoorbeeld een (open) schuur zijn er beperkt. En afhankelijk van de toevallige eigenaar. Een ruine als Oude Toren is een meer duurzame nestgelegenheid met ook nog eens de ‘koelkast’ direct er omheen. En blijkbaar met duurzaam succes: de uil blijft terugkeren. Geboden door ons allemaal, de gemeenschap. Duurzaam en hopelijk blijvend.

    Dan de vleermuizen. In Hoogeloon is onderzoek gedaan naar mogelijke komst vleermuizen voorafgaand aan bouw vleermuizenkelder in Kaboutersberg. Bouw gesubsidieerd door Provincie. Zo ook is er een vleermuizenkelder gebouwd op landgoed Ten Vorsel in Bladel.

    Heeft gemeente ook gekeken naar subsidiemogelijkheden behoud en optimalisatie natuurfunctie toren en omgeving?

    Wat betreft recreatieve functie is er gekeken naar mogelijkheden om daar inhoud aan te geven met activiteiten die slechts een tijdelijke voorziening behoeven. Denk aan openluchtspel, jaarmarkt Vrienden van de Toren, jaarmarkt streekproducenten, Landart e.d.?

Laat een reactie achter bij Felix TimmersReactie annuleren

Ontdek meer van ZOUT

Abonneer je nu om meer te lezen en toegang te krijgen tot het volledige archief.

Continue reading