VAN DE LEZER
Het lijkt wel of de CEO’s van grote bedrijven hun kop in het zand steken. In het ED staan met grote regelmaat artikelen over de groei (stuipen) van de Brainportregio, met ASML als grote aanjager. We zijn er trots op als de koning wederom op bezoek komt. We kloppen ons op de borst dat we de snelst groeiende economische regio van Nederland zijn. De nadelen vallen in het niet bij de voordelen. Maar klopt dat beeld wel?

Geertje Boon 10-10-23, 16:27

De heer Wennink, die ik heel hoog acht, zegt in een interview dat ASML niet van hem is, maar van de aandeelhouders, waarvan minder dan 5% in Nederland zit. Wennink ziet het als zijn taak om een balans te vinden tussen alle belanghebbenden, maar zegt hij: als ik alleen aan de samenleving denk, doe ik de anderen -lees: de leveranciers en aandeelhouders- te kort.

De feiten laten echter zien dat de samenleving in onze regio al vele jaren aan de achterste mem hangt, en dat het belang van de gewone burger al jaren onder druk staat. Nederland als land heeft een geschiedenis van grote overproductie met export naar alle delen van de wereld ten gunste van een kleine groep belanghebbenden en ten koste van de samenleving als geheel.

Bier

Een bekend regionaal voorbeeld hiervan is onze bierfabrikant die bier over de hele wereld exporteert door maatschappelijk grondwater in grote volumes aan de grond te onttrekken. Wanneer stellen wij ons de vraag van wie dit grondwater is? En is het onze wens als burgers om ons water over de hele wereld te exporteren? Het zijn nieuwe vragen omdat de omstandigheden veranderd zijn. Wat vroeger geen enkel punt was kan in de huidige tijd een knelpunt geworden zijn. En dat vraagt om discussie.

Deze werknemers hebben hoge salarissen, hoeven 30% minder belasting te betalen en kunnen vanwege deze redenen de huizen­markt overnemen

Nu hebben we Brainport waarin onder meer ASML met alle toeleveranciers een heel andere vorm van overbelasting veroorzaken. Voor de productie moeten namelijk van over de hele wereld massaal werknemers ingevlogen worden. Deze werknemers hebben hoge salarissen, hoeven 30% minder belasting te betalen en kunnen vanwege deze redenen de huizenmarkt overnemen. Tevens maken ze gratis gebruik van onderwijs en zorg waarvoor ze nooit al jaren belasting betaald hebben. En wij met zijn allen -de maatschappij- betaalt.

Gewone burgers in de knel

Resultaat van dit grote volume aan instroom van mensen is een groot tekort aan zaken als huizen, scholen en gezondheidszorg. Terwijl de grondwet de overheid verplicht haar inwoners voldoende huisvesting, veiligheid, zorg, schone lucht, water en inkomen te faciliteren. We zien al jaren dat juist hierin de overheid faalt en de gewone burgers in onze regio flink in de knel zijn komen te zitten. En nu moet er een schaalsprong gemaakt worden, het moet allemaal sneller en harder groeien want de wereld zit op ons te wachten.

Wie bewaakt de balans??

Maar is dit misschien het mantra van oud denken wat we niet zien omdat het woordje innovatie drie keer per regel te lezen is? Want wie bewaakt de balans? Onze lokale en regionale overheden hebben niet de kracht en kennis om voldoende tegenwicht te geven aan de belangen van deze beursgenoteerde miljardenbedrijven. En onze nationale overheid heeft de afgelopen tientallen jaren de grondwet door het afvalputje weggespoeld.

We moeten juist nu, om een gezamenlijke toekomst te hebben de grondwet weer in ere herstellen en de maatschappij in die geest vormgeven. Ik doe een oproep aan alle Brainport-CEO’s om een gebalanceerde bijdrage te leveren aan de eisen die de grondwet de overheid verplicht. Dat vraagt inderdaad coördinatie en afstemming en bovenal een visie. Een visie waarin een geloofwaardig antwoord staat op welke wijze in onze regio voldoende politie, brandweer, onderwijskrachten, zorgpersoneel, betaalbaar openbaar vervoer, schoon water, leefbare en betaalbare huisvesting beschikbaar komt en blijft om de regio voor iedereen leefbaar te houden.

Uitstel?

Misschien vraagt dit wel enig uitstel van de grote schaalsprong, of misschien blijkt onze regio te klein voor deze schaalsprong? So be it. Ik durf namelijk te betwijfelen dat de 95% van uw aandeelhouders uit het buitenland net zoveel waarde hecht aan onze grondwet als wij. En gelukkig ziet onze grondwet er anders uit dan in China, Amerika of Singapore.

Schrijver van dit stuk, Geertje Boon, is oud bestuurder van Zuidzorg en oud commissaris van de Bibliotheek Eindhoven, SUMMA college, Wocom en ORO.