Bijzondere duo-expositie ‘Bomen Spreken’ bij Galerie/Atelier 17Docent en student van weleer eren De Boom

Tekenmachientjes van Mark van den Heuvel. Gemaakt tijdens de lessen van zijn toenmalig docent Dominique Ampe.

Wat vertellen de bomen ons? Wat vertelt het materiaal? Waarin schuilt de mystiek? Dominique Ampe en Mark van den Heuvel tonen in de bijzondere duo-expositie ‘Bomen Spreken’ hun gedeelde fascinatie. Ruim drie decennia geleden waren de verhoudingen tussen de twee nog docent-student, nu pakken ze als collega’s uit bij Galerie/Atelier 17. Bij de openingsreceptie op 2 april wordt het geheel mooi gecompleteerd met de korte lezing ‘Van boomstam tot stamboom’ door JanCees van Beers, die de fascinatie met de kunstenaars deelt.

door Rens van Ginneken in Oirschots Weekjournaal

Ampe en Van den Heuvel kunnen smakelijk vertellen over de tijd waarin ze elkaar leerden kennen, aan de kunstacademie St. Joost in Breda. “In die tijd was ik docent Illustratief Ontwerp. Voor studenten was het vaak lastig om hun eigen richting te bepalen. Ik kreeg vaak de vraag: ‘Wat moet ik nu doen?’ Voor Mark lag het misschien wat gemakkelijker? Hij heeft in ieder geval bij mij zijn topwerk gemaakt: minuscule tekenmachientjes!”, vertelt Ampe met een lach. En zowaar: Van den Heuvel kan de bedoelde machientjes zo tevoorschijn halen. Ze werken warempel ook nog: als je ze laat rijden maken ze een tekenende beweging. “Ik koester ze nog”, bekent Van den Heuvel. “Ik zou er nog het liefste een glazen stolpje overheen zetten.”

Opleiding in Brussel

Beide kunstenaars hebben overigens bijzondere herinneringen aan hun studententijd. “Ik heb mijn opleiding in Brussel gevolgd”, vertelt Ampe. “Mijn vader was er niet zo blij mee. Een opleiding tot notaris, dokter, desnoods architect had wel de voorkeur boven de kunsten. Bovendien was de opleiding in Brussel ook nog eens niet katholiek en er moesten tot overmaat van ramp ook naakten getekend worden. Toch was het echt een zware studie. We tekenden onze handen kapot hoor. Het zegt wel iets dat er van de 81 studenten die begonnen in mijn jaar, er maar zeven afstudeerden.”

Vrouw van de kunstenaar bedankt

Mark van den Heuvel startte 34 jaar geleden met zijn studie in Breda: een 5-jarige avondopleiding. “Ik werd in die periode ook vader. Het was hard werken. Niet alleen voor mij trouwens: bij mijn afstuderen bedankten mijn docenten nog mijn vrouw Marian”, vertelt de Middelbeerzenaar met een glimlach. Hij herkent de soms schampere kijk die de burger nog weleens op de kunstwereld heeft, die ook Ampe beschrijft. “Als het woord ‘academie’ viel, dan werd er gezegd: ach die kunstenaars, die hoeven niets te doen. Dat was deels het gevolg van de BKR-regeling die we in het verleden hadden. Kunstenaars moesten dan op gezette tijden wat werk inleveren bij de gemeente en kregen daarvoor een vergoeding. Een broer van me heeft ook nog binnen die regeling gewerkt. Dat leverde weleens ruzie op met een andere broer, die hard moest werken in een garagebedrijf.”

Boom als persoon

De titel van de gezamenlijke expositie is niet uit de lucht gegrepen. Het wezen van de boom, het hout, de mystiek en het belang van bomen voor de planeet gaat beide kunstenaars aan het hart. Ampe: “Ik vind de onverschilligheid van mensen tegenover bomen heel erg. Ik begrijp het niet. Als ik ga wandelen in het Mastbos bij Breda, zie ik beuken van honderdvijftig jaar doodgaan. Dan kan ik wel huilen. Je hoort ook heel vaak de knetterende motorzagen. Er wordt hier nogal snel gezegd dat een boom in de weg staat. In het Verenigd Koninkrijk is er meer respect. Er wordt om een oudere boom heen gebouwd of geboerd. Mijn zienswijze leidt ertoe dat ik de boom bijna als een persoon zie, iemand die je moet vertroetelen.” Waar Ampe veelal de natuurlijke verschijningsvorm van de boom in heel zijn complexiteit schildert, daar kijkt Van den Heuvel vooral naar de schoonheid van het materiaal, het hout in al zijn hoedanigheden dat hij op ingenieuze en vaak ontroerende wijze in zijn kunst, maar ook in zijn meubelwerk een plek geeft. Over zijn werkwijze: “Het materiaal is de essentie, de basis. Een vioolbouwer begint vaak ook bij een boom. Ernaar kijken, erop kloppen: is het de goede?”

Symboliek van de lindeboom

JanCees van Beers kent Van den Heuvel al geruime tijd als gewaardeerd dorpsgenoot. Hij sluit op de receptie op 2 april aan bij met een openingswoord dat mooi aansluit bij het thema. “Ik kijk met respect en verbazing naar bomen. Hoe we in de jaarringen kunnen teruglezen hoe honderden jaren geleden de atmosfeer was bijvoorbeeld. Ook hoe kunstenaars naar bomen kijken is boeiend. Hoe Giuseppe Penone het hout, de takken, de stam als inspiratie gebruikt. Of hoe de beroemde trompettist Vloeimans voor zijn werk ook uit bomen inspiratie put. De symboliek van de lindeboom in veel culturen; als verzamelpunt in veel dorpscentra, om er recht te spreken, de liefde aan elkaar te verklaren. Ik visualiseer weleens een boom met takken tot op de bodem, die opnieuw en opnieuw wortelen, tot de boom de hele aarde omspant. Niemand mag hem meer kwaad doen. Mijn lezing bij de opening van deze bijzondere expositie is eigenlijk een uitnodiging om met een nieuwe blik naar bomen te kijken.”

Wezen om te liefkozen

De kunstenaars en Van Beers ‘bomen’ zo nog een stuk verder. Het wezen van de boom is er om te respecteren, te liefkozen zelfs. Via de kunst kunnen ze communiceren over de bomen. Zoals de bomen zelf – via hun mycelium van ondergrondse schimmeldraden – misschien ook wel die rare en soms gevaarlijke tweebeners bespreken.

Tentoonstelling ‘Bomen Spreken’ van 2 april t/m 23 april bij Galerie/Atelier 17 met houtsculpturen en assemblages van Mark van den Heuvel en schilderijen en aquarellen van Dominique Ampe. Openingswoord door JanCees van Beers om 14.30 uur. Op 15 april om 15.00 uur verzorgt hij nog de lezing ‘Van boomstam tot stamboom’. Openingstijden zaterdag en zondag en Tweede Paasdag van 11.00 tot 17.00 uur. Maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 22.00 uur. Op afspraak via: info@markvandenheuvel.eu . Adres: Sint Jorisstraat 17, 5091 EC Middelbeers. Tel: 013-5141810.

www.markvandenheuvel.eu