INGEZONDEN OPINIE MIDDELBEERS – Het is te hopen dat jonge boerenondernemers met affiniteit voor kringlooplandbouw zich verenigen en niet meelopen aan de leiband van machtige bedrijven.

Raf Daenen 19-10-22

Als boerenzoon draag ik alle gezinsboeren (Thijs, Anja, Naud, Willem, Theo, Piet, Rudy, Wim) in mijn omgeving een warm hart toe. Het betreft hard werkende mensen die met pijn en moeite een eerlijke boterham kunnen verdienen. Daarom kan ik begrijpen dat Remkes een tik uitdeelt aan Jesse Klaver die zegt dat de boeren zich niet realiseren wat er in het rapport van Remkes staat, en dat daarom de stikstofadviezen uit het rapport er snel doorheen gejast moeten worden.

In tegenstelling tot veel politici blijkt Remkes wel oog te hebben voor de positie, de beleving en de pijn van de mensen op het platteland. De politiek worstelt al dertig jaar met het saneren van een uit de klauwen gelopen intensieve veehouderij. Het heeft geleid tot steeds meer rationalisatie en tot maatregelen die alleen nog voor grote bedrijven zijn op te brengen. De kleine en middelgrote boeren zijn de dupe, en vaak kunnen zij het hoofd alleen boven water houden door op te schalen, een nieuwe niche te zoeken of door middel van neveninkomsten.

Subsidies en uitkoopregelingen

Waar is dan het geld van de enorme hoeveelheid subsidies en uitkoopregelingen naar toe gegaan? Hoe groter het bedrijf hoe meer subsidie men ontvangt. Ook adviseurs en tussenpersonen verdienen er aan. Mede door alle regelingen is het aantal dieren per bedrijf niet verminderd, de uitstoot wel, tenminste op papier, als de luchtwassers optimaal gebruikt zouden worden en zouden werken. De praktijk wijst anders uit, zo blijkt uit “Evaluatie geurverwijdering door luchtwassystemen” van de universiteit Wageningen. De genomen beleidsmaatregelen zijn vooral ten koste gegaan van kleine boeren. Boeren die geen opvolger hebben worden door de grote jongens opgeslokt. In het beste geval lukte het de kleine boer om er financieel uit te springen door in het kader van ruimte voor ruimte zijn kavel als bouwgrond in te zetten, en indien het nog jonge boeren betreft, een andere baan te vinden.

Schaalver­gro­ting door invloed voedsel- en voedingsin­du­strie, het weinig doortas­tend overheids­be­leid en banken

Het proces van schaalvergroting gaat door, door de invloed van de voedsel- en voedingsindustrie, het weinig doortastend overheidsbeleid en de banken. Hoe langer het duurt voordat hier wordt ingegrepen, hoe minder gezinsboeren er over blijven die voedsel produceren in balans met de omgeving en met respect voor de aarde. Opvallend was dat de eerste reactie op het rapport van Remkes door de grote spelers werd gegeven. Zij ageerden tegen het beginnen met het uitkopen van de 500 tot 600 grootste vervuilers en konden niet met dit beleid instemmen.

Ik blijf hopen dat de echte gezinsboeren zich verenigen en niet meelopen aan de leiband van de grootste schreeuwers en machtigste bedrijven in de agrarische sector. Boeren moeten beseffen dat verschillende machtige spelers, waarvan de overheid slechts een is, het beleid bepalen. Bij het uitzetten van het beleid is van belang om te zien hoe de samenleving reageert op ontwikkelingen. Investeren in de huidige ontwikkeling van schaalvergroting en de mythe van tovervloeren en innovatie, maar evengoed het roer omgooien als blijkt dat een andere manier van landbouw maatschappelijk draagvlak krijgt.

Kweekvlees en groente en melk uit laboratoria

Dan kunnen de machtige spelers investeren in kweekvlees, groentelaboratoria, melk uit laboratoria, enzovoort. Hoe dan ook, de kans is groot dat gezinsbedrijven door de ontwikkelingen worden geplet, en dat hierdoor hun functie als medebeheerder van de natuur verdwijnt. De monotonie in natuur, landschap en voedsel zal dan toenemen, de diversiteit in planten en insecten neemt verder af.

Daarom wil ik de gezinsboeren en alle jonge boerenondernemers met affiniteit voor kringlooplandbouw een hart onder de riem steken. LTO en beleidsmakers oproepen om met het rapport van Remkes in de hand het voortbestaan van deze boeren te stimuleren.

Raf Daenen uit Middelbeers is oud wethouder en docent maatschappelijke ontwikkeling.