Géén periscoop op de Oude Toren

Een protestmanifestatie bij de Oude Toren bracht in augustus 2021 honderden tegenstanders van de gemeentelijke plannen op de been. Zij keerden zich vooral tegen de bomenkap, die nodig zou zijn voor het uitzicht met de periscoop die op de toren geplaatst zou worden.

door Rens van Ginneken in het Oirschots Weekjournaal

De reden voor het afzien van de periscoop ligt in de eisen die de Omgevingsdienst Brabant-Noord (ODBN) stelt aan de ontheffing van de Wet Natuurbescherming. De gemeente Oirschot denkt niet aan die eisen te kunnen voldoen. In de raadsinformatiebrief stelt de gemeente: “De door de ODBN opgevraagde gegevens zijn moeilijk concreet te maken, sterker de aanvullende vragen zijn onmogelijk om te onderzoeken. De ODBN gaf aan dat, indien mocht blijken dat op onderdelen de aan te leveren gegevens ontoereikend zijn, de ODBN een ontheffing definitief zou weigeren. Aangezien het risico daartoe zeer groot was, hebben wij besloten om definitief af te zien van realisatie van het belevingsconcept in de Oude Toren – onderdeel ‘Periscoop’.” Omdat de gemeente als eigenaar verantwoordelijk is voor de monumentale bouwkundige staat van de toren, wil zij in ieder geval de voorbereidingen voor restauratie wél doorzetten. De conditie van de toren is de laatste jaren sterk verslechterd.

Monumentale waarden

Er zijn in het verleden al meer grote plannen met de Oude Toren geweest. Al in 2012 werd een plan gepresenteerd, dat voorzag in een onderkomen voor het Oostelbeerse schuttersgilde bij de toren. Mede omdat de kosten voor het gilde dan te hoog zouden worden, haalde ook dat plan de eindstreep niet. De teller voor de plannenmakerij staat op dit moment op zo’n 152.000 euro. Steeds stuitten nieuwe plannen op boze en teleurgestelde betrokken organisaties. Zij voelden zich niet, of te laat betrokken bij de plannen, terwijl zij op papier onder de koepel ‘Vrienden van de Oude Toren’ wel mede verantwoordelijk zijn voor die plannen. Plannen die volgens de heemkunde-, erfgoed- en natuurbelangengroepen niet strookten met hun doelen voor behoud van natuur en monumentale waarden en waarbij hun expertise amper werd ingebracht door de gemeente. Ook gemeenteraadsleden bleken vaak slecht op de hoogte van de plannen. In augustus 2021 vond er bij de Oude Toren nog een protestmanifestatie plaats, die honderden tegenstanders van de periscoopplannen op de been bracht.

Niet ‘hufterproof’

Frans Adriaanse van Stichting Behoud Erfgoed Oirschot toont zich verheugd met het gemeentelijk besluit. “Gelukkig dat die periscoop nu niet doorgaat. Wij waren er nooit voor: het leek ons niet bepaald ‘hufterproof’ en men heeft ons nooit duidelijk kunnen maken wat de meerwaarde van die periscoop was. Je zag daarmee in de verte wat bomen, maar rond de toren moesten daarvoor dan wel eerst bomen verdwijnen. Goed dat de gemeente ervan af ziet nu.”

Ook Jan Aerts van heemkundekring Den Beerschen Aard is blij met het cancellen van het ‘periscoopidee’. “Er zouden bomen gerooid moeten worden, later werd er over ‘toppen’ gesproken. Dat had absoluut niet onze voorkeur: als je zo’n oudere eik gaat toppen, is het hele model van de boom naar de vaantjes. Het zou wat ons betreft wel een goed idee zijn om de Oude toren wat meer in het zicht te zetten. Dat kan al vrij simpel met het rooien van de jongere lindes die er nu staan. Die kun je vervangen door wat lagere aanplant, waardoor je wat meer ‘doorkijk’ krijgt.” WNL-voorzitter Thea Noordijk is ook blij met de streep door dit deel van het plan bij het Middeleeuwse Rijksmonument. “We hopen vooral dat het contact met de gemeente hierover opnieuw kan worden aangehaald, zodat we betrokken en gehoord blijven bij eventuele nieuwe plannen.”